Overgewicht en psychische klachten door ontregelt zenuwstelsel
Onze gezondheid gaat achteruit: 50% van de Nederlanders hebben overgewicht en bijna 20% van de jongeren kampen met mentale klachten door hoge druk en verwachtingen.
Met TRE kun je fysieke en mentale gezondheid eenvoudig verbeteren
De NOS bracht onlangs zorgwekkend nieuws: tegen 2050 zal 64 procent van de Nederlanders overgewicht hebben (RIVM rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning). In 2023 was dit al 50%! De grootste toename van overgewicht is te zien bij mensen tussen de 18 en 44 jaar.
Daarnaast toont onderzoek van het Trimbos-instituut aan dat de mentale gezondheid van jongeren sterk achteruitgaat. Maar liefst 18% van de jongeren tussen 12 en 25 jaar kampt met psychische klachten, veroorzaakt door de toenemende maatschappelijke druk en hoge verwachtingen.
Als je deze onderzoeken samen bekijkt, is het duidelijk: onze mentale en fysieke gezondheid gaat achteruit, vooral die van jongeren. Maar er is hoop, daar gaat dit artikel ook over.
Nu ben ik zeker geen expert op het gebied van overgewicht en eetstoornissen zoals Obesitas. Isabel Plasmeijer, ISA Power en Liesbeth van Rossum, zijn wel experts. Liesbeth heeft mij bijvoorbeeld gewezen op een factsheet waar 7 verschillende oorzaken met symptomen van overgewicht en obesitas staan.
Een ontregelt zenuwstelsel veroorzaakt fysieke en mentale klachten!
In deze factsheet valt mij iets op. Er worden 7 mogelijke factoren genoemd waardoor overgewicht ontstaat. Als behandeloptie worden alleen de standaard mogelijkheden opgesomd, zoals (praktijk ondersteuner) huisarts, GGZ, Psycholoog, psychiater en medisch specialisten. Uiteraard heel nuttig maar ons zenuwstelsel wordt niet als behandeloptie genoemd! Terwijl bijna alle klachten die we kunnen ervaren, dus ook psychische en overgewicht klachten, gekoppeld zijn aan een ontregelt zenuwstelsel!
Even heel kort en eenvoudig uitgelegd; wanneer we Fysiek, Emotioneel of Mentaal pijn of ongenoegen ervaren (‘FEM-pijn’), dan schiet ons zenuwstelsel in een over-activatie. Ik leg dit uit als FEM-stress! Bij stress schiet ons zenuwstelsel in een modus, die we liever niet willen. Dit heeft direct ook negatieve gevolgen op 5 vlakken: fysiek, emotioneel, mentaal, de mate van welzijn en ons gedrag. In TRE workshops (Tension and Trauma Releasing Exercises) en 1op1 sessies, maak ik dit cliënten duidelijk met de 2 onderstaande modellen: de stressmeters en de 4-(over)-LEEF-mechanismen.
Relatie tussen zenuwstelsel en overgewicht of psychische klachten?
Wat is dan de relatie tussen het zenuwstelsel en overgewicht of psychische klachten?
Bij stress is er sprake van opgejaagdheid in je lijf wat meer energie kost. Voor meer energie heeft je lichaam meer suikers nodig. En waar halen we deze vandaan? Uit voedsel, bij voorkeur waar veel suikers en koolhydraten inzitten. Om deze suikers op te kunnen nemen in ons lichaam is meer insuline nodig die deze suikers omzet naar energie.
Deze stress, over-activatie, is de rode zone (vlucht-vecht dynamiek) in het stress meter model en het model van de 4-over-Leef-mechanismen. Ook piekeren, je hoofd maar niet stil krijgen, valt hieronder.
Maar…. Chronische stress kan ook omslaan naar gedachten als ‘ik weet het niet meer, ik zie het niet meer zo zien zitten, laat me met rust, enz..’. Je lichaam gaat dan over van een staat van alertheid naar een staat van immobiliteit, verlamming. Dit is de blauwe zone. In deze zone gaat het lichaam in een vertraag modus en juist energie opslaan. Het lichaam wordt zoveel mogelijk ‘lam’ gelegd om zo lang mogelijk met de aanwezige energie te kunnen overleven.
Ook kan het zijn dat iemand veel switched tussen een hoge mate van stress en immobiliteit. Een lichaam pendelt dan op en neer tussen de zone rood en blauw. Dit veroorzaakt o.a. een ontregelde productie van stress hormonen en van insuline, met vele klachten tot gevolg.
Verdiepende stof: relatie tussen stress en overgewicht (Obesitas)
Specialistisch verpleegkundige en gezondheidscoach Angelique Pollen, heeft hier veel meer expertise in dan ikzelf. Zij vat het heel mooi samen:
Bij stress worden meer stresshormonen adrenaline en cortisol aangemaakt. Dit heeft effect op onze lichaamshuishouding waaronder de aanmaak insuline. Chronische stress leidt vaak ook tot een verhoogde opslag van vet. Hoe werkt dit?
- Stress leidt tot Cortisol productie:
Dit bevordert de opslag van vet in de buikstreek, omdat deze vetcellen gevoeliger zijn voor cortisol. Ook stimuleert het de eetlust, vooral voor calorierijke voeding (suiker en vet), wat bijdraagt aan gewichtstoename. - Immobiliteit leidt tot deze Energiebesparing:
In deze modus (prepare for death) is er ook sprake van een verminderde peristaltiek. Dit leidt tot een vertraagde spijsvertering en dus een hogere opslag van calorieën (vet).Tijdens stress kan het lichaam overschakelen naar een “energie-behoud-modus”, waarbij overtollige calorieën worden opgeslagen voor toekomstige energiebehoeften. - Stress in relatie tot Spijsvertering:
bij bewuste en onbewuste prikkels van ‘gevaar’ (neuroceptie), gaan sommige sphincters in het maag-darmkanaal op slot, waardoor een verminderde peristaltiek leidt tot een vertraagde spijsvertering en dus een hogere opname van calorieën. - Andere problemen bij chronische stress en immobiliteit:
Verstoorde verzadigingssignalen resulteren in overeten, een verhoogde insuline productie bevordert vetopslag. Ontstekingen en verstoorde darmflora (dysbiose) verergeren metabole verstoringen.
Opluchting: niét hoeven praten over je klachten en tóch een oplossing hebben
Gelukkig kun je fysieke, emotionele en mentale problemen vaak eenvoudig verminderen of soms zelfs bijna helemaal oplossen. Namelijk door een behandelvorm te kiezen waarbij het zenuwstelsel weer tot rust gebracht wordt. TRE doet dit en is ook veel eenvoudiger dan je mogelijk denkt. Het bijzondere is dat ons lichaam een ingebouwd herstelsysteem heeft om het zenuwstelsel weer tot kalmte te brengen. Hiermee wordt fysieke, emotionele en/of mentale pijn, spanning en stress ontladen. Alleen weten maar weinig mensen dat we dit automatische herstelmechanisme tot onze beschikking hebben.
Het ontladen van stress gebeurt automatisch als ons zenuwstelsel veiligheid ervaart. Vertaalt naar de stressmeters; TRE zorgt ervoor dat ons lichaam (zenuwstelsel) uit de blauwe en rode zone komt. Dit noemen we bij TRE leren reguleren. Toewerken van over-activatie (overprikkeling) naar meer rust, veiligheid en ontspanning. Dit leg ik in de rest van het artikel nog verder uit.
Ik hoor vaak van mensen, bijvoorbeeld met overgewicht en/of psychische klachten, dat ze ‘moe’deloos worden van wéér een gesprek en/of onderzoek moeten aangaan. Mijn ervaring is inmiddels, samen met duizenden TRE Providers wereldwijd, dat mensen met klachten het een heerlijkheid vinden om aan hun klachten te kunnen werken zónder er over te praten. TRE is een fysieke methode die ons natuurlijk herstelsysteem weer activeert om ‘gezonder’ te worden. Een brede en natuurlijke (holistische) aanpak zonder de mentale ingang te zoeken om problemen op te lossen (erover praten).
Hoe ontstaat fysieke en mentale ongezondheid?
Door allerlei oorzaken, bijvoorbeeld de toenemende maatschappelijke verwachtingen en mentale druk, kan je lichaam automatisch in een overlevingsmodus schieten. Je autonome zenuwstelsel kan hier maar op twee manieren op reageren, zónder dat je hier bewust controle over hebt:
- Over-activatie: Bij toenemende stress of druk neemt de spanning en alertheid in je lichaam toe. Dit noemen we over-activatie. Fysiek, emotioneel en mentaal sta je voortdurend in de ‘rode zone’ (zie onderstaand model).
- Shutdown/immobiliteit: Als de stress te veel wordt, wanneer je niet in staat bent te handelen dan kun je bijvoorbeeld gevoelens van verlamming, machteloosheid, gelatenheid of niet begrepen worden ervaren. Dit kan zelfs hele erge vormen aannemen tot suïcidale gedachten aan toe. Dit noemen we immobiliteit, ofwel de ‘blauwe zone’ (zie onderstaand model).
Kijk eens naar de woorden aan de linkerkant van de kleuren rood en blauw. Wanneer je de rode emoties angst, paniek, boosheid of woede ervaart, zit je in een vlucht- of vechtdynamiek. Wanneer je de blauwe sensaties ervaart, zoals piekeren, negatieve gedachten, dissociëren of verlamming, dan verkeer je in een shutdown dynamiek. Het lichaam maakt dan automatisch verdovende stoffen aan.
Je hebt hier mentaal en met je gedrag niets meer over te vertellen! Dit overkomt je. Vaak ook onbewust, wat we neuroceptie noemen. Meer hierover kun je lezen in dit artikel. Wanneer je brein, zenuwstelsel en zintuigen gevaar of onveiligheid signaleren, maakt je lichaam automatisch stresshormonen aan in de rode zone en verdovende stoffen in de blauwe zone. Mensen komen hierdoor in een negatieve vicieuze cirkel waar ze mentaal zelf niet uitkomen, maar waar ze wel veel last van hebben. Dit kan ook leiden tot schuld- en schaamtegevoelens. Ik leg dit uitgebreid uit in mijn TRE-boek: Herstellen van stress en trauma kan je lichaam zelf. Gebaseerd op de nieuwste wetenschap, de polyvagaal theorie. Kijk eens op de site van Ronald de Caluwé, waar hij de polyvagaal theorie op een eenvoudige manier uitlegt. Daarnaast kun je boeken lezen van Stephen Porges, Deb Dana of Luc Swinnen.
Gelukkig is een groot deel van deze problemen eenvoudig op te lossen. Een mogelijke oplossing is Tension & Trauma Releasing Exercises (TRE), een methode die helpt bij het ontladen van spanning en stress. Maar eerst een korte uitleg over waarom mentale en fysieke ongezondheid vaak samen voorkomen.
TRE lost fysieke en mentale ongezondheid op!
Kort en eenvoudig uitgelegd: Wanneer je niet lekker in je vel zit, kun je niet goed functioneren. Je reageert overmatig (gestrest) op dingen en situaties op momenten dat dat helemaal niet hoeft en/of je bent niet vooruit te branden, hebt nergens zin in.
Meer vitaliteit (gezonder eten, meer bewegen) zorgt automatisch voor een verlaging van overgewicht en veel minder mentale/psychische klachten.
Het lichaam kan zichzelf weer ontspannen en zorgen voor meer vitaliteit en mentaal welzijn. Maar dat gaat helaas niet vanzelf, je lichaam heeft hiervoor een zetje nodig. Dit zetje geven we met TRE. Hiermee wordt je natuurlijke herstelmechanisme weer geactiveerd om uit de rode of blauwe zone te komen. Het lichaam herstelt, je hebt weer meer zin om letterlijk en figuurlijk in beweging te komen.
TRE is geen snelle oplossing voor alles of een trucje. Met deze methode helpen we je om je eigen natuurlijke herstelmechanisme weer te gebruiken, waardoor je lichaam zich vanzelf ontspant. En daarbij leer je met TRE ook stress-opbouw te voorkomen. Je wordt je veel bewuster van de signalen die je overprikkelen of gestrest maken. Kijk eens op www.TRE-Nederland.nl of www.TRE-Belgium.com om bij jou in de buurt een TRE-sessie of TRE-workshop te volgen.