Vallen en weer opstaan…. Hoe doe je dat?
Een grote klant kondigde aan de samenwerking te willen stoppen. Dit kwam als een donderslag bij heldere hemel. Alsof je in één keer gevloerd wordt. Je bent verdoofd, weet niet hoe te reageren.
Wat doe je in zo’n geval? Hoe sla je jezelf hier doorheen?
Vallen en weer opstaan, …alleen soms wil je even blijven liggen
“Gewoon positief denken, tandje erbij, en vrolijk verder’… Dit kun je wel tegen jezelf zeggen, alleen het werkt vaak niet.
Het gezegde ‘ergens overheen stappen’ werkt in mijn optiek niet. In plaats van er overheen zul je er in mijn optiek dóórheen moeten. En poeh, dat valt niet mee.
Maar hoe doe je dat?
Ineens moest ik denken aan de fasen in het rouwproces. Deze wil graag met jullie delen.
De 6 fases in een rouwproces
Een rouwproces geldt niet alleen bij het overlijden van een dierbare. Rouwen heb je ook te doen bij verlies van bijvoorbeeld een vriendschap, een baan, een klant of een moeilijke situatie. Wanneer je met ‘verlies’ geconfronteerd wordt, dan zijn er (hoe vreemd het ook klinkt) fasen te herkennen. Deze fases doorloop je bij de verwerking. Bij de een kan de volgorde anders zijn dan bij de ander. Ook kan de tijdsduur per fase verschillen.
Elisabeth Kübler-Ross, heeft het rouwproces onderzocht. Zij beschrijft 5 fasen van rouw. Hieronder een schematische weergave die bijna overeenkomt met de fasen van Küblerr-Ross.
Fase 1. Paniek, geschokt en ongeloof
Je weet niet wat je ziet of hoort. Je denkt ‘ik droom, watgebeurt hier?’. Men wil/kan het gebeurde niet accepteren, ‘het is niet waar’. Deze fase ervaar je vaak als verlamming. Zelf werd ik lichamelijk ook niet goed toen de klant aan de telefoon zei; ‘we stoppen met de samenwerking’. Een draaiend gevoel in mijn buik, bijna kokhalzend.
Fase 2. Ontkenning
De struisvogel; je komt in een soort ontkenning. Zo van; ‘nee, dit hebben ze fout, ze vergissen zich, dit berust op een misverstand, dit kan niet’. Ontkenning is niet echt vruchtbaar. Vreemd genoeg zetten we dit wél in als een (tijdelijk) afweermechanisme (meer info over afweermechanismen, Ingeborg Bosch oa. Boek Herontdekking van het ware zelf). Er ontstaat een soort verlangen dat je de klok kunt terugdraaien. Terug naar vóór de vervelende situatie, zodat je mogelijk kunt bijsturen of andere acties ondernemen. Door deze ontkenningsfase (= afweermechanisme valse hoop) krijg je de tijd om weer tot jezelf te komen. In deze fase heb je nog de stille hoop. Deze geeft je de kracht geeft om te blijven geloven en door te gaan en zo als het ware de gebeurtenis ongedaan te maken.
Fase 3. Weerstand: woede, angst, schuld
Als het tot je is doorgedrongen (de waarheid), dan ontstaat er vaak boosheid. Het is mogelijk dat je deze woede op alles projecteert, dus ook op de omgeving die er niets aan kan doen. Vaak zijn dit de mensen die het meest van je houden. Het kan zijn dat je alle rede en logica even kwijt bent. Zelf noem ik dit het ‘gekwetste ego of het gekwetste kind (in jezelf). Je legt (even) de schuld volledig bij de ander. Je ziet je eigen aandeel nog niet of je wilt er simpelweg niet naar kijken. Vaak zit er achter deze boosheid de spijt, het verdriet en/of de angst verscholen. Het kan zijn dat je steeds de behoefte hebt om je verdriet te tonen. Ook kun je je schuldig gaan voelen, ‘had ik dit maar wel/niet gedaan of gezegd… dan was het nu anders geweest…’ Spijt komt na de zonde. In mijn situatie van wat niet gedaan of gezegd is, speelt vaak een rol. Op de bodem van het verdriet ligt vaak woede.
Sommige mensen doen echter het tegenovergestelde. Ze uiten hun boosheid of angst niet. Ze willen de buitenwereld óf zichzelf doen geloven alsof er niets aan de hand is. Redenen hiervoor kunnen divers zijn; je weet niet hoe je je gevoelens moet uiten, je wilt een ander niet met jouw problemen of angst opzadelen, je wilt je voor de ander groot houden, angst of onzekerheid dat mensen in je omgeving raar reageren, je schaamt je voor wat er gebeurd is, etc.
Marinus Knoope heeft een filosofie ontwikkeld (boeken de creatiespiraal en de ontknooping). Hij concludeert; wanneer je je emotie (zoals pijn, woede of angst) niet in volle omvang neemt kun je nooit echt genezen. Je blijft dan aan deze negatieve emotie verkleeft. Marinus omschrijft in zijn laatste boek 256 emoties en hoe je hier op een ander manier naar kunt kijken. Zijn advies en oplossing is om volledig in de emotie te gaan die je bezig houdt in plaats van erbij weg te lopen. De emotie blijft namelijk terugkomen, als een soort magneet.
Ik onderschrijf van harte zijn filosofie.
Fase 4. Aanvaarding, loslaten, accepteren
Het dieptepunt is nu bereikt. Vanaf nu is het weer omhoog klimmen vanuit het dal. Je bent er klaar voor om jezelf uit het dal te trekken. Het simpelweg zeggen; ‘ik ben er klaar mee, genoeg nu’ of zoiets als ‘het leven gaat door, gewoon vallen en weer opstaan’… is zeker niet voldoende. De aanvaarding moet merkbaar en zichtbaar zijn voor jezelf en je omgeving. Signalen waaraan je merkt dat je een situatie hebt geaccepteerd zijn o.a:
goed slapen, je wordt niet/minder emotioneel wanneer je aan de situatie denkt of erover praat, je lijf voelt ontspannen, je ademhaling is rustig. Anderen merken de verandering op.
Om in fase 4 te komen is zelfreflectie erg belangrijk. Jezelf vragen stellen is een signaal dat je op de goede weg bent. Niet alleen de antwoorden en conclusies op de vragen zijn helpend. Het feit dat je de dialoog met jezelf aangaat is al helpend. Enkele voorbeelden:
– Wat is mijn eigen bijdrage/aandeel in deze situatie?
– Wat is het allerergste wat nu zou kunnen gebeuren?
– Wat gaat er zeker nu niet gebeuren?
– Welke signalen heb ik gemist?
– Welk advies zou mijn beste vriend(in), held mij nu geven?
– Als alles zou kunnen, als er geen randvoorwaarden zijn, wat zou ik dan nu kunnen doen?
– Wat zijn de voordelen van deze vervelende situatie?
– Welke kleine stap kan ik nu zetten, wat kan ik nu ondernemen, wat al een beetje helpend zou
zijn?
– Ken ik iemand die in zo’n zelfde situatie heeft gezeten? Wat heeft hij/zij toen gedaan?
– Wat kan ik nu doen, welke hulpbronnen kan ik inzetten om te stabiliseren?
– Wat heb ik nodig om het te accepteren en los te laten.
Fase 5. Betrokkenheid: in actie komen, experimenteren
Hier ga je weer hoop krijgen. Langzaamaan pak je de draad weer op. Je kijkt niet meer terug maar vooruit. Je neemt je verantwoordelijkheid. Je komt weer in actie, je bent pro-actief. Hier ontstaan nieuwe ideeën, plannen en doelen. Je bent weer bereid om zaken aan te pakken en nieuwe dingen te leren. Je gaat weer andere dingen ondernemen.
Fase 6. Integratie en betekenis zoeken
Je hebt het achter je gelaten en een belangrijke ervaring rijker. Een bepaalde context (relatie, werk, vriendschap) krijgt weer meer of een andere betekenis. Je hebt nieuwe inzichten verworven, je bent wijzer geworden. Je gaat weer voordelen of mogelijkheden zien van je nieuwe gedrag of situatie. Je energie neem ttoe.
Het is mooi om op weg te zijn. Ik hoop je de volgende keer weer te ontmoeten. Op welke wijze dan ook. En weet: Veranderen heeft tijd nodig, doe het in kleine stapjes.
Rouwen is de pijn van verdriet of boosheid accepteren.
Al mijn blogs over TRE
Sterk spul dat TRE!
Een revolutionaire nieuwe techniek om (diepe chronische) spanning los te laten.Het herstelt je lichaam. Gevolg; innerlijke rust en kalmte. Deze week heb ik een TRE training gevolgd. Tension & Trauma Release Excersises. Deze techniek helpt je om op een eenvoudige...
Een 8,5 voor je presentatie!
Nicole Papen is het gelukt. 10 TIPS om 'boeiend en overtuigend te presenteren’. Lees hier haar verhaal over een zeer geslaagde presentatie.'Na maanden van zorgvuldig onderzoek, literatuurstudies en heel veel typewerk kwam de verdediging van mijn scriptie eindelijk in...
Mooie resultaten met TRE
Hoe spanningen snel uit je lijf kunnen verdwijnen. Hoe snel je je beter kunt voelen.TRE is helaas nog maar nauwelijks bekend in Nederland. In de rest van de wereld wordt deze methodiek al veelvuldig toegepast. Alle verdere informatie over TRE kun je op mijn site...
Start TRE II mind-blowing!
In totaal zijn we hier met 28 deelnemers in Zuid Afrika voor TRE II. Allemaal professionals met zeer bijzondere en persoonlijke ervaringen. Allemaal mensen die al veel gedaan hebben in hun persoonlijke proces. Ondanks dat 'major shifts' voor heel veel mensen. Kun je...
TRE op de Radio
Interview: wat is dat nou precies dat TRE? TRE gaat over trauma, stress en spanning reducerende oefeningen. Sommige mensen vinden het prettiger om iets over TRE te horen dan er over te lezen. Ben je enthousiast over TRE maar vind je het niet makkelijk om het uit te...
Broodkruimels… als blijk van liefde, waardering of erkenning
Bijna iedereen heeft behoefte aan complimenten, waardering, erkenning, etc. We raken teleurgesteld of gedemotiveerd als we hier te weinig van krijgen. Soms ook gaan we ook harder ons best doen om alsnóg die waardering te krijgen. Aan de andere kant: vAl mijn blogs...
Facet 5, persoonlijkheidsprofiel
Facet5 is een online vragenlijst waarmee je persoonlijke profiel wordt geanaliseerd. Je krijgt hiermee inzicht in: je gedrag, motivatie, houding, emotionele staat en ambitie. Het geeft je veel persoonlijke en zakelijke inzichten. Meer succes, plezier en eAl mijn blogs...
50 zeer prikkelende vragen
Hoe tevreden ben je eigenlijk? 50 vragen die betrekking hebben op 7 verschillende levensgebieden zoals, werk, familie, vrienden en relatie. De vragen helpen je om inzicht te krijgen en om in beweging te komen...Al mijn blogs over TRE
De Pietleut en de Teleurgestelde
Hoe komt het toch dat je soms zo teleurgesteld bent in de manier waarop anderen communiceren? Grappig genoeg ziet de ander dit niet zo. De wijze van reageren vinden zij volstrekt logisch. Aan de hand van wat voorbeelden krijg je inzicht in hoe het werkt..Al mijn blogs...
Jouw emotionele staat… en bevroren leidingen
Ben je jezelf bewust Hoe je op onverwachte (minder prettige) situaties reageert? Wat heeft zo'n situatie voor impact op de rest van je dag? M.a.w. hoe makkelijk ben je uit balans te brengen én in welke mate laat je je beïnvloeden door je omgeving? ZomaarAl mijn blogs...
Grote vraag van mijn vader Marc Doomernik
'Hoe vind je eigenlijk dat ik het gedaan heb in mijn leven.....?' Deze vraag kreeg ik van mijn vader op een onverwacht moment. Hoe zou jijzelf reageren op deze vraag? In dit filmpje kun je zien wat ik geantwoord heb en wat dit met me deed...Al mijn blogs over TRE
1WE op TV in Bangladesh
Op donderdag 17 september 1359 zijn er door ATN Bangla, TV opnames gemaakt over de projekten van 1WE. Vrijdag 18 september is dit nieuws item 3 keer uitgezonden.Al mijn blogs over TRE
Training & coaching werkt niet bij stress
Bij stress wordt het effect van training teniet gedaan Dit kopte de website Nu.nl eergisteren: Stress vermindert controle over emoties Onderzoekers van de New York University beschrijven de resultaten van hun onderzoek in het tijdschrift Proceedings of the National...
Hard hollen maar waar naartoe?
Hoe confronterend en frustrerend ‘hard hollen’ kan zijn heeft Kees laatst ervaren.Nooit goed genoeg Kees, nam deel aan de training ‘Persoonlijke Effectiviteit & Time Management’. Hij vertelde dat hij veel moeite had om zaken los te laten. Uit zijn Facet5 profiel...
De logische niveaus in communicatie
Yes, een nieuwe website & weblog! De geboorte van mijn nieuwe website bracht me op een goed idee om in mijn nieuwe weblog direct een waardevol instrument te bespreken. 2 vliegen in één klap. een nieuwe website en direct een paar artikelen voor mijn blog. 🙂 Het...
Uitleg logisch niveau 1: de Omgeving
Werken met de logische nivo’s In mijn vorige artikel heb ik hierover een inleiding gegeven. Voor het gemak nogmaals de handout van de logische nivo’s. Aan elk nivo van dit model zal ik een artikel wijden. Hierdoor ben je in staat het model te vertalen naar je eigen...
Uitleg logisch niveau 2: Gedrag
Werken met de logische niveaus In mijn vorige artikel heb ik een overzicht van de logische niveaus gegeven. Daarbij kort iets over de grondleggers verteld en een handout toegevoegd. Aan elk niveau van dit model wijd ik een artikel Hierdoor ben je in staat het model te...
Uitleg logisch niveau 3: vaardigheden, kwaliteiten en hulpbronnen
Werken met de logische nivo’s Een ‘need-to-know’ voor elke manager en een kado voor elke medewerker. Hoe de logische nivo’s in te zetten? Dit model kan je op vele manieren helpen. Om vooruit te kijken (voorbereiden), terug te kijken (reflectie) én het maken van...
Uitleg logisch niveau 4: Waarden & overtuigingen
Hoe de logische niveaus in te zetten? ‘Om zowel zakelijk als persoonlijk makkelijker en sneller te kunnen groeien’. Dit model helpt je om vooruit te kijken, te evalueren én bij het maken van plannen, het bereiken van doelen, etc. In de praktijk spelen alle...
Uitleg logisch niveau 5: Identiteit
De logische niveaus in Communicatie ‘Om zowel zakelijk als persoonlijk makkelijker en sneller te kunnen groeien’. Hoe de logische niveaus in te zetten? Dit model helpt je om vooruit te kijken, te evalueren én bij het maken van plannen, het bereiken van doelen,...
Uitleg logisch niveau 6: Missie, doel en zingeving
Hoe de logische niveaus in te zetten? Dit model helpt je om vooruit te kijken, te evalueren én bij het maken van plannen, het bereiken van doelen, etc. In de praktijk spelen alle niveaus zich gelijktijdig af. De niveaus helpen je om uitkomsten te optimaliseren....
Honden vinden TRE ook heel normaal
TRE, Tension & Trauma Releasing Exercises is een natuurlijk herstel mechanisme . Met natuurlijk bedoel ik dat het een manier is die je niet aanleert omdat je deze niet kent.Wat we doen is het lichaam weer herinneren dat het spanning en stress mag ontladen, dit...
Tril je Zen, Libelle februari 2020
Juist nu, in deze tijden van de wereldwijde coronacrisis, is stress een nog groter thema aan het worden. De verplichte aanpassing, de onmacht en onzekerheid over allerlei omstandigheden, privé en zakelijk, levert voor iedereen een nog grotere mate van stress en...
Reactie op ons autonome zenuwstelsel
Prachtig filmpje over hoe ons autonome zenuwstelsel snel, automatisch en onbewust reageert op (on)veiligheid, spanning en trauma. Het geeft ook inzicht in wat de impact is van gebeurtenissen op jonge leeftijd op onze manier van leven, op onze gezondheid én zelfs een...
De kracht van ‘systemisch kijken’ naar mensen en organisaties
Artikel in het Brabants Dagblad van 12 augustus 2009 (PDF)
Stress verandert je gezicht aanzienlijk
Opmerkelijk om te zien hoe stress zichtbaar wordt bij mensen tijdens en na een emotionele gebeurtenis. Nederlandse fotografe Claire Felicie toont in haar boek “Here are the young men” foto’s van Nederlandse mariniers die uitgezonden zijn naar Uruzgan, Afghanistan. Een...
TRE effectief bij burnout en buikklachten
Het beste werkt het wanneer een cliënt zelf verteld waarom TRE werkt. Vooral wanneer mensen zelf specialist zijn op gebied van lichaam of geest. Zij geloven pas dat TRE werkt wanneer ze zichzélf overtuigd hebben. Overtuigen door zelf te ervaren. Dit geld ook voor deze...
TRE project Filippijnen
Aankomende vrijdag vertrek ik naar de Filippijnen om samen met o.a. Chris Balsley en Joan McDonald, TRE workshops te geven aan een grote groep lokale bewoners. Verschillende emoties en gedachten gaan als een ‘roller coaster’ door me heen; spannend, enthousiasme, kan...
Onbewust trauma echte killer. Jij hebt ze ook. Wedden?
Hoe ‘gevaarlijk’ is het wanneer je wél een onbewust trauma hebt maar niet weet dat je dit hebt? Een onbewuste trauma heeft een grote impact op zowel je fysiek als geestelijke gesteldheid. Het levert spanningen en stress op. Gevolg? Allerlei fysieke en/of geestelijke...
Bezorgde moeder en Angst voor van alles….!
Angst zit niet in het hoofd maar in het lijf Een moeder heeft enkele weken geleden contact met me opgenomen. Ze maakte zich ernstig zorgen om haar 12-jarig kind. Dat is de reden van hun bezoek en voor een kennismaking met TRE. Het kind ‘loopt’ inmiddels bij een...